Update Wijk aan Zee, 24 januari 2024
Vandaag spraken wij samen met de Dorpsraad Wijk aan Zee en GGD Kennemerland met staatssecretaris Jansen van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De kabinetsreactie op het advies van de expertgroep gezondheid IJmond geeft ons geen reden tot optimisme. Het was een een open, maar kritisch gesprek. Wij blijven in overleg met het ministerie, maar ook de juridische druk opvoeren. Het is triest, maar hard nodig om te voorkomen dat toekomstige generaties in de troep van Tata Steel zullen opgroeien. De huidige plannen zijn niet gezond genoeg en wij blijven bij ons standpunt dat het bedrijf géén staatssteun verdient wanneer er geen harde voorwaarden voor verbetering van de gezondheid worden gesteld.
Update Wijk aan Zee, 15 november 2024
Op 14 oktober stuurden wij twee brieven. Een aan de directie van Tata Steel Nederland en één aan de overheid. In deze brieven drongen wij er formeel op aan dat de adviezen van de Expertgroep Gezondheid IJmond een harde randvoorwaarde worden binnen de maatwerkafspraken. Van beide partijen hebben wij inmiddels een reactie mogen ontvangen die ons niet gerustgesteld. Wij hebben beide partijen laten weten de onderhandelingen over de maatwerkafspraken nauwgezet te blijven volgen en juridische of andere stappen te nemen als daar aanleiding voor is.
Wijk aan Zee, 14 oktober 2024
Onze advocaat heeft een brief gestuurd aan de directie van Tata Steel Nederland, Chris Jansen, staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat en Sophie Hermans, Minister van Klimaat en Groene Groei. In de brieven dringen we er formeel op aan dat de adviezen van de Expertgroep Gezondheid IJmond een harde randvoorwaarde worden binnen de maatwerkafspraken.
Het bedrijf en de overheid onderhandelen op dit moment over deze afspreken. Wij stellen dat er volgens de Rechten van de Mens en én de Omgevingswet geen ruimte voor afwijking of afwijzing van deze adviezen is. En dat het bedrijf en de overheid per direct maatregelen moeten nemen om de gezondheid te beschermen.
De boodschap van de expertgroep onder leiding van Marcel Levi is duidelijk: er moet meer gebeuren om de gezondheid van de bewoners van de IJmond te beschermen. Onmiddellijke actie is vereist. De adviezen van de Expertgroep vormen daarbij een praktisch zeer bruikbaar uitgangspunt. De reacties van Tata Steel en de staatssecretaris op dit advies, stellen ons opnieuw teleur. Daarom hebben wij het kabinet en Tata Steel verzocht te bevestigen dat in ieder geval de beide adviezen van de Expertgroep en de uitkomsten van de Gezondheids Effect Rapportage zullen worden opgenomen in het mandaat, de onderhandelingen en de maatwerkafspraken. Wij hebben beide partijen verzocht om uiterlijk op 22 oktober 2024 vóór 12:00 uur deze bevestiging te verstrekken. Als dit niet het geval zijn, overwegen we verdere juridische stappen.
Gezondheid voorop, meten is weten
De gezondheid van de bewoners van de IJmond staat nog altijd onder druk. De kamer heeft een motie aangenomen die stelt dat gezondheid een harde voorwaarde moet zijn in de onderhandelingen met Tata Steel. Wij maken ons zorgen over hoe dit wordt uitgevoerd. Het gaat ons immers niet alleen om mooie woorden; het moet worden omgezet in afspraken die ook nog eens controleerbaar zijn. Voorafgaand aan en na de uitvoering van Tata Steel’s plannen moeten er onafhankelijke metingen plaatsvinden, want meten is weten.
Gezondheidseffecten nemen toe, actie blijft uit
De uitkomsten van de Gezondheids Effect Rapportage (GER) zijn dan ook onmisbaar bij het maken van de maatwerkafspraken. Toch blijkt uit de reactie van het kabinet dat er onvoldoende urgentie is om deze resultaten daadwerkelijk mee te nemen. De staatssecretaris heeft aangegeven voor het einde van het jaar te reageren op het advies van de expertgroep. In dezelfde periode wordt verwacht dat de maatwerkafspraken worden afgerond. Dit gebrek aan snelheid en daadkracht stelt ons teleur. Ook Tata Steel blijft vaag in hun reactie en komt niet met concrete plannen om de gezondheidsschade te beperken.
Lessen uit Taranto
Wij waarschuwen dat de situatie rond Tata Steel steeds meer parallellen vertoont met de ernstige gezondheidsproblemen in Taranto, Italië, waar een vergelijkbare staalfabriek enorme schade heeft aangericht. Het RIVM heeft aangetoond dat de uitstoot van Tata Steel in de IJmond de gezondheid van omwonenden schaadt en zelfs leidt tot een kortere levensverwachting. Dit mag niet langer worden genegeerd.
Vergunningen en overtredingen: een structureel probleem
Naast de zorgwekkende gezondheidseffecten, houdt Tata Steel zich ook niet aan de geldende vergunningen. Volgens de expertgroep overtreedt het bedrijf jaarlijks zo’n 700 keer de vergunning, gemiddeld twee keer per dag. Dit kan niet langer doorgaan. Zo voldoet Kookgasfabriek 2 niet aan de normen, en het sluiten van deze fabriek zou in lijn zijn met de aanbevelingen van de expertgroep.
Verbeteringen laten te lang op zich wachten
Frisse Wind roept het kabinet en Tata Steel op om de gezondheid van de bewoners van de IJmond eindelijk voorop te stellen. De economische belangen van Tata Steel, en hun Indiase aandeelhouder, mogen niet langer zwaarder wegen dan het welzijn van de inwoners. De mensen in de IJmond hebben hun gezondheid lang genoeg opgeofferd voor de winst van het staalbedrijf. We hebben de tijd niet om tot 2030 te wachten op verbeteringen: dan worden naast de huidige ook toekomstige generaties blootgesteld aan grote gezondheidsrisico's. Het is tijd voor een fundamentele verandering.
Rechten van de Mens
Wanneer de maatwerkafspraken strijdig zijn met de adviezen van de Expertgroep, dan schendt de Staat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Niet handelen ten aanzien van de ernstige gezondheidsrisico’s als gevolg van Tata Steel vormt een inbreuk op het recht op leven. Deze verplichting vloeit ook voort uit de Nederlandse wet. De Omgevingswet verplicht de Staat eveneens om een gezonde fysieke leefomgeving te waarborgen. Daarnaast is in de Grondwet vastgelegd dat de Staat zorg draagt voor de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.
Een gezonde toekomst en rechtvaardiging van schade uit het verleden
Naast onze strijd voor een gezonde toekomst, vinden wij dat er compensatie moet komen voor bewoners die hebben geleden onder de uitstoot van Tata Steel. Daarom zetten wij ook de procedure voor een massaschadeclaim voort.